FL16 Cimetière militaire français « Saint-Charles de Potyze »

De Franse militaire begraafplaats Saint-Charles de Potyze is een vierhoekige begraafplaats met een oppervlakte van 29900 m². De begraafplaats is deels omgeven door een laag bakstenen muurtje, afgedekt met witte natuursteen. De centrale toegang, een tweeledig ijzeren toegangshek, is gevat tussen 2 concaaf gebogen muren en 2 witstenen zuilen, op een vierkante geprofileerde sokkel. Op de hoeken van de sokkel is een band met gestileerde palmetten aangebracht. In het midden hangt telkens een koperen gedenkplaat. Op de linkerzuil hangt een gedenkplaat. Bovenaan de zuilen is een doorlopende kroonlijst, eronder een bronzen zwaard met punt naar beneden gericht, waarrond een lauriertak slingert. Eronder ‘ST CHARLES DE POTYZE’ (links) ‘1914-1918’ (rechts). Bij de ingang staat een wit betonnen kastje met register en bezoekersboek, een informatiebord over de begraafplaats en de beheerders en twee stenen zitbanken. Op de begraafplaats zijn verschillende bloemperken aangelegd, eveneens enkele sparren en berken.

De graven liggen symmetrisch verdeeld in 26 rijen, verspreid over 4 grote en 4 kleinere perken. De meeste graven bestaan uit kruisjes, vervaardigd uit een composietmateriaal met marmerpartikels, behalve 69 islamitische graven, die uit steen vervaardigd zijn en bovenaan met een hoefijzerboog afgerond worden. Op de begraafplaats zijn verschillende bloemperken aangelegd, eveneens enkele sparren en berken. Het centrale pad is deels geplaveid met natuurstenen tegels.

Links van de toegang staat een calvariekruis met een beeldengroep. Op een zware trapeziumvormige sokkel uit zwarte leisteen is een calvarieberg met beelden geplaatst vergelijkbaar met een Bretoense calvarie. Dit is een verwijzing naar de vele Bretoenen die in Vlaanderen het leven gelaten hebben.

Vooraan op de grond ligt het lichaam van een dode soldaat, erachter links en rechts van het kruis staan drie treurende vrouwen in lange klederen. Een van hen verbergt zich volledig in een kapmantel. Helemaal achteraan staat het kruis met de gekruisigde Christus, ondersteund door twee treurende figuren (Maria en Johannes) in lange kapmantels, die op een sokkel staan.

Achteraan de begraafplaats staat op een verhoog uit rode baksteen een obelisk. De obelisk is in de vorm van een onregelmatige veelhoek voorzien van granieten plaveien. Op enkele treden, staat een driehoekige spitsnaald uit witte natuursteen op een driehoekige hardstenen sokkel. Op de zijkanten van de spitsnaald zijn lauwerkransen en festoenen in hoogreliëf aangebracht.

Uitvoering: Gits (architect) (gesigneerd) (obelisk); H. Beun, H. Verspeelt, Ypres (gesigneerd).

Nabij de huidige begraafplaats bevond zich vóór de oorlog een schooltje. In de aangrenzende tuin werden de doden begraven die vielen onder de Franse divisies die in het najaar van 1914 en het voorjaar van 1915 rond Ieper vochten. Deze oorspronkelijke graven zouden echter door later oorlogsgeweld vernield raken. De niet meer te identificeren stoffelijke resten kwamen na de oorlog terecht in het massagraf.

Vanaf 1919 werd de begraafplaats Saint-Charles de Potyze hersteld en werden geïsoleerde graven uit de omliggende slagvelden en kleinere begraafplaatsen toegevoegd. In de jaren ’30 werden de primitieve houten kruisen vervangen door betonnen exemplaren. In de jaren ‘70 werden die betonnen graftekens vervangen door de huidige grafkruisen.

In oktober 1922 werd op initiatief van de stad Ieper een stenen kruis geplaatst op het midden van de begraafplaats. In 1947, naar aanleiding van de 25ste ‘verjaardag’ van de begraafplaats, werd dit kruis vervangen door de huidige obelisk.

In de voorbije jaren werden achteraan de begraafplaats graven toegevoegd, die tijdens archeologische opgravingen gevonden werden.

Momenteel liggen er op ‘St-Charles de Potyze’ 4209 Fransen begraven liggen, waarvan er 762 niet geïdentificeerd konden worden. In het massagraf zouden er ondertussen 616 onbekenden begraven liggen, 7 meer dan vermeld wordt op de gedenkplaten. Saint Charles de Potyze is de tweede grootste Franse begraafplaats in Vlaanderen.